Η «Απογευματινή» της Κωνσταντινούπολης .... η ζωντανή η φωνή του Ρωμιού !
«Ουδείς γεννάται, ουδείς αποθνήσκει άνευ της “Απογευματινής”». Με αυτό το σύνθημα και με μόνο όπλο το πείσμα των Ελλήνων εκδοτών της, η «Απογευματινή» της Κωνσταντινούπολης εκδίδεται επί 87 συναπτά έτη, αποτελώντας τη δεύτερη αρχαιότερη ημερήσια εφημερίδα της Τουρκίας, μετά την τουρκική «Τζουμχουριέτ» (Cumhuriyet). Με ημερομηνία έκδοσης πρώτου φύλλου στις 12 Ιουλίου 1924, η εφημερίδα που τυπώνεται εξ ολοκλήρου στα ελληνικά μετρά επί εννέα συνεχόμενες δεκαετίες
κάθε «χτύπο» στο ρολόι της ιστορίας του ελληνισμού αλλά και στις καρδιές της πολίτικης ομογένειας. Στις σελίδες της κατέγραψε τα πιο κομβικά ιστορικά γεγονότα του περασμένου αιώνα, όπως την απόβαση των ελληνικών δυνάμεων στην Κύπρο και το πραξικόπημα του Κενάν Εβρέν στην Τουρκία. Κατάφερε να επιζήσει ακόμα και από τις απελάσεις του 1964.
Και όμως. Οσες αντιξοότητες και αν αντιπαρήλθε με παρρησία, η εφημερίδα-θεματοφύλακας του ελληνισμού σήμερα λυγίζει υπό το βάρος του οικονομικού μαρασμού. Θύμα της κρίσης που μαστίζει την Ελλάδα, η «Απογευματινή» εξέπεμψε SOS πριν από μερικούς μήνες και θα περνούσε οριστικά στο ντουλάπι της Ιστορίας αν δεν μεσολαβούσαν έγκαιρα Τούρκοι διανοούμενοι και φοιτητές για να τη σώσουν.
Για τους ελάχιστους Ελληνες της Πόλης, περίπου 2.000 τον αριθμό πλέον, η «Απογευματινή» είναι ένα αποκούμπι. «Παρηγοριέται ο Ρωμιός που έχει και διαβάζει την εφημερίδα του» λέει ο σημερινός εκδότης της κ. Μιχάλης Βασιλειάδης, ο οποίος με προσωπική εργασία, που φτάνει τις 18 ώρες ημερησίως, προσπαθεί να κρατήσει ζωντανή τη φωνή των Ελλήνων στην Κωνσταντινούπολη. «Παρέλαβα μια εφημερίδα μισοσβησμένη, με τιράζ μόλις 80 φύλλων, και μέσα σε έξι μήνες φτάσαμε τα 600 φύλλα ημερησίως» λέει με καμάρι για το δημιούργημά του. Και δεν είναι ψέμα. Συντάκτης, αρχισυντάκτης, διευθυντής κι εκδότης της ο ίδιος, μπορεί να υπερηφανεύεται ότι η ιστορική εφημερίδα θα είχε σωπάσει προ πολλού αν δεν αναλάμβανε να ερμηνεύσει μόνος όλους τους παραπάνω ρόλους. Επικαιρότητα από την Ελλάδα, την Τουρκία και τον κόσμο απαρτίζει το κυρίως σώμα της εφημερίδας, ωστόσο το κομμάτι που κλέβει τα βλέμματα είναι οι στήλες των αναγγελιών.
«Βλέπετε, στην εφημερίδα μας, πέρα από τις αναγγελίες γάμων, αρραβώνων και δυσάρεστων εκδηλώσεων, έχουμε και τις αναγγελίες ακύρωσης αρραβώνων. Και αυτές απασχολούν πολύ…» σχολιάζει με νόημα ο εκδότης. Τα τελευταία δύο χρόνια, μάλιστα, η εφημερίδα αποστέλλεται και ηλεκτρονικά σε ομογενείς από την Αφρική ως την Αυστραλία και από το Βέλγιο ως τον Καναδά.
Ονειρό του, όταν ανέλαβε την εφημερίδα το 2002, ήταν να μπει η «Απογευματινή» ξανά σε όλα τα ελληνικά σπίτια της Πόλης. Και τα κατάφερε. Η εφημερίδα έχει αυτή τη στιγμή τον μέγιστο αριθμό συνδρομητών, περίπου 600, όσες δηλαδή είναι και οι ελληνικές οικογένειες που έχουν απομείνει εκεί. Χρόνο με τον χρόνο όμως τα οικονομικά βάρη της εφημερίδας, αν και περιορισμένα στο ελάχιστο, διογκώνονταν. «Φτάσαμε στο σημείο κάθε μέρα που τυπωνόμαστε να κυκλοφορούμε με ζημία 150 ευρώ, ποσό που αθροιστικά ήταν δυσβάστακτο για εμένα» λέει κ. Μιχάλης Βασιλειάδης. Με τη ζημία να ανέρχεται πια στα 20.000 ευρώ, αποφάσισε να συνεχίσει την έκδοση της εφημερίδας ως τις 12 Ιουλίου 2011 εορτάζοντας τα 87 της χρόνια με ένα…ηρωικό λουκέτο.
Το αδιέξοδο της εφημερίδας παρουσίασε σε ένα συνέδριο της τουρκικής ΜΚΟ TESEV, γνωστής για τη δράση της κατά του διαχωρισμού των λαών, το οποίο μεταδιδόταν ζωντανά μέσω Ιντερνετ. Το συνέδριο παρακολουθούσε διαδικτυακά ένας Τούρκος διδακτορικός φοιτητής στην Ολλανδία, ο οποίος είχε δραστηριοποιηθεί άμεσα δημιουργώντας σελίδα υποστήριξης της εφημερίδας στο δημοφιλές δίκτυο του facebook. Η ανταπόκριση υπήρξε συγκινητική. «Η σελίδα συγκέντρωσε μέσα σε ένα μόνο Σαββατοκύριακο 9.000 υποστηρικτές και με τη διαμεσολάβηση του Τούρκου καθηγητή στο Πανεπιστήμιο της Αγκυρας Μπασκίν Οράν, καθώς και πολλών φοιτητών, μέσα σε διάστημα ενός μηνός είχαν γραφτεί συνδρομητές στην εφημερίδα 300 νεαροί, κυρίως Τούρκοι, οι οποίοι δεν γνωρίζουν καν ελληνικά» αναφέρει ο εκδότης.
Καθώς, βέβαια, οι συνδρομές δεν καλύπτουν παρά μόνο το κόστος της διανομής της εφημερίδας, η επόμενη πρωτοβουλία ήρθε από τον ίδιο τον Ταγίπ Ερντογάν, με πρωτοβουλία του οποίου συνεδρίασε εκτάκτως το Δ.Σ. του κρατικού φορέα που διαχειρίζεται τις καταχωρήσεις του Δημοσίου, ώστε τμήμα των καταχωρήσεων αυτών να παραχωρηθεί σε μειονοτικές εφημερίδες. «Αν και δεν προβλέπεται από το καταστατικό, ο φορέας διαχείρισης μοίρασε ένα σημαντικό ποσό στις έξι μειονοτικές εφημερίδες που λειτουργούν στην Πόλη, δίνοντας ανάσα ζωής για την εφημερίδα μας ως την Πρωτοχρονιά» εξηγεί ο κ. Βασιλειάδης και σημειώνει ότι από τη νέα χρονιά οι ελπίδες του στρέφονται και πάλι στην Ελλάδα. «Δυστυχώς, μεσούσης της οικονομικής κρίσης, ορισμένοι πόροι που είχε η “Απογευματινή” από ιδρύματα και φορείς του ελλαδικού χώρου εξέλιπαν ξαφνικά και χωρίς προειδοποίηση, οπότε βρεθήκαμε εξ απροόπτου» υποστηρίζει κι εκφράζει την ευχή ότι με τη νέα χρονιά η Ελλάδα δεν θα αφήσει την «Απογευματινή» να «δύσει».
Μαραθώνιος μετ’ εμποδίων που ξεκίνησε από το 1964
Τα προβλήματα στην «Απογευματινή» εμφανίστηκαν το 1964 με τις μαζικές απελάσεις Ελλήνων από την Πόλη.
Εκτοτε η πορεία της εφημερίδας μοιάζει με μαραθώνιο μετ’ εμποδίων. «Με τις απελάσεις, από τους 90.000 Ελληνες που ζούσαν στην Πόλη έμειναν μέσα σε λίγους μήνες μόλις 30.000. Οπως ήταν φυσικό, αυτό ήταν πολύ σοβαρό πλήγμα για την εφημερίδα» εξηγεί κ. Μιχάλης Βασιλειάδης. Η οικογένεια Βασιλειάδη, που εξέδιδε τότε την εφημερίδα, ξαδέλφια του σημερινού εκδότη, μετοίκησαν στην Ελλάδα, και η έκδοσή της πέρασε στα χέρια του Γρηγόρη Γιαμπερίδη ως τον θάνατό του, το 1979. Στη συνέχεια εκδότης ανέλαβε ο γαμπρός του, ιατρός το επάγγελμα, Γιώργος Αδόσογλου, ο οποίος για να την κρατήσει ζωντανή αναγκάστηκε να εκποιήσει μέρος της περιουσίας του, ενώ τα τελευταία φύλλα της εφημερίδας τα συνέτασσε κλινήρης και εξαντλημένος.
«Με τον θάνατο του Αδόσογλου, προκειμένου να μην κλείσει η εφημερίδα και με την προτροπή του Οικουμενικού Πατριάρχη, με τον οποίο μάλιστα ήμαστε συμμαθητές στο γυμνάσιο, ανέλαβα την έκδοση της εφημερίδας το 2002» αναφέρει ο κ. Βασιλειάδης περιγράφοντας την επιστροφή του στην Πόλη έπειτα από 28 χρόνια διαμονής στην Ελλάδα.
Επιφυλάξεις για τις (καλές) προθέσεις του Ταγίπ Ερντογάν
Ενα από τα θέματα που μονοπωλούν τις συζητήσεις των Ελλήνων Κωνσταντινουπολιτών την τελευταία περίοδο είναι βεβαίως η απόφαση του πρωθυπουργού της Τουρκίας για τα βακούφια, σύμφωνα με την οποία επιστρέφονται σε ιδρύματα της ελληνικής μειονότητας ακίνητα που τους ανήκαν και τα οποία πριν από δεκαετίες είχαν περάσει σε χέρια τρίτων. «Η ελληνική κοινότητα υποδέχθηκε με χαρά την απόφαση του κ. Ερντογάν να επιστρέψει στα ελληνικά ιδρύματα τις περιουσίες τους, ωστόσο παραμένουμε επιφυλακτικοί ως προς την εφαρμογή του νόμου, αφού έχει συμβεί και στο παρελθόν η εκτέλεσή του να σκοντάφτει σε διάφορους σκοπέλους» αναφέρει σχετικά ο κ. Βασιλειάδης και εξηγεί ότι τα τελευταία χρόνια, με την ισχυροποίηση του καθεστώτος Ερντογάν, η ζωή στην κοινότητα αλλά κυρίως στο Πατριαρχείο έχει ομαλοποιηθεί.
«Ευτυχώς έχουν εκλείψει τα έκτροπα και οι επιθέσεις εναντίον του Πατριαρχείου. Η επιστροφή των περιουσιών, επίσης, συνιστά μια θετική εξέλιξη, ωστόσο το θέμα που καίει είναι το δημογραφικό. Οι μόλις 600 οικογένειες που έχουν μείνει πίσω δίνουν τον δικό τους αγώνα για να κρατήσουν ζωντανό το ελληνικό στοιχείο, αλλά για πόσο;» λέει χαρακτηριστικά ο κ. Βασιλειάδης και διατυπώνει τη δική του πρόταση για το θέμα: «Ο κ. Ερντογάν, αν θέλει στ’ αλήθεια να βοηθήσει, μπορεί να δώσει την ευκαιρία σε Ελληνες που το επιθυμούν να μείνουν και να εργαστούν εδώ προσφέροντας άδειες παραμονής και εργασίας. Αυτό θα μπορούσε να δώσει λύση σε πολλούς δοκιμαζόμενους συμπατριώτες μας».

Χρυσάνθη Λαμπροπούλου
εφημ.Δημοκρατία